Hình ảnh siêu âm khối u nhầy nhĩ phải của bệnh nhân trước lúc phẫu thuật.

Ngày 28/8, sau hơn 2 tuần điều trị tích cực tổn thương lao đa cơ quan, bệnh nhân được chuyển phòng mổ thực hiện phẫu thuật loại trừ khối u và sửa chữa các thương tổn do u gây ra trên tim. Do tim rất lớn nên kíp mổ lựa chọn kỹ thuật mổ kinh điển qua đường chẻ dọc giữa xương ức, lấy được khối u có kích thước rất lớn 100x95x55mm (lớn hơn khối u nhĩ phải được phẫu thuật vào tháng 5/2021 với kích thước 95x70x68mm).

Tại Bệnh viện Quân Y 175, đây đã là trường hợp u nhầy nhĩ phải thứ 2 được phát hiện và phẫu thuật trong 2 năm qua. Cả 2 trường hợp được phát hiện đều có kích thước rất lớn, thuộc loại u nhầy khổng lồ, được phát hiện muộn, khi u đã gây ra có biến chứng. Có thể nhận thấy, đặc điểm chung qua 2 trường hợp u nhầy nhĩ phải được điều trị tại Bệnh viện Quân Y 175 là đều có kích thước khổng lồ, một phần lí do có thể do u nhầy ở vị trí tim phải tỉ lệ gây biến chứng cấp tính thấp hơn ở tim trái, chính vì vậy khối u có thể tồn tại và phát triển rất lâu trong cơ thể bệnh nhân.

Thạc sĩ, bác sĩ CKI Nguyễn Doãn Thái Hưng - Phụ trách khoa phẫu thuật tim mạch Bệnh viện Quân y  175, bác sĩ trực tiếp cùng ekip thực hiện ca phẫu thuật. 

Theo các báo cáo được công bố trong nước, thì đây là ca bệnh u nhầy nhĩ phải có kích thước lớn nhất từng được điều trị thành công. Với kích thước 10x9.5x5.5cm, đây có thể là một trong những khối u nhầy có kích thước lớn nhất được công bố trên thế giới (khối u nhầy được công bố lớn nhất kích thước 10x6x8cm do tác giả Nina công bố năm 2012).

Một điều thú vị là anh trai của bệnh nhân là H.T.T hiện 27 tuổi, cũng đã từng được phẫu thuật điều trị u nhầy nhĩ trái tại Bệnh viện Quân Y 175 năm 2017.

U tại tim chỉ chiếm 0.2%, trong đó tỉ lệ u nguyên phát là rất hiếm. U nhầy (Myxoma) là loại u nguyên phát ở tim thường gặp nhất, cũng chỉ chiếm tỉ lệ 0.0017% trong dân số chung. U nhầy phát triển từ các tế bào trung mô của lớp nội tâm mạc, là loại u lành tính. Vị trí gặp có thể ở nhĩ trái hoặc nhĩ phải, u nhầy nhĩ trái chiếm 80-85%, trong khi đó, u nhầy ở nhĩ phải chỉ chiếm 15-20%, nữ giới chiếm 70% và thường gặp ở độ tuổi từ 30-60 tuổi. Có thể thấy, u nhầy nhĩ phải rất hiếm gặp, rất ít báo cáo trong nước cũng như thế giới đề cập đến chủ đề này.

Kích thước u nhầy thay đổi từ 1-15cm, cân nặng từ 15-180g, các u được gọi là lớn khi có đường kính >5cm. U nhầy nhỏ thường ít khi gây triệu chứng, bệnh nhân thường chỉ tình cờ phát hiện qua khám sức khoẻ, trong khi các u lớn sẽ gây các cản trở dòng chảy về nhĩ phải, thương tổn cấu trúc van ba lá, thậm chí tổn thương các cơ quan khác như gan, hay vỡ u gây thuyên tắc phổi. Do vậy, cần phải được phẫu thuật cắt bỏ càng sớm càng tốt ngay khi phát hiện. Tỉ lệ tái phát khoảng 1%.

Hình ảnh khối u nhầy nhĩ phải với kích thước khổng lồ 10x9.5x5.5cm sau phẫu thuật.

Như vậy, đây là nhóm bệnh lý tim mắc phải hiếm gặp với triệu chứng lâm sàng phong phú và không đặc hiệu, trong đó khó thở, phù là hay gặp hơn cả. Ở ca bệnh này, u nhĩ phải rất lớn, chiếm toàn bộ buồng nhĩ phải, thòng vào thất phải, nên biểu hiện chủ yếu là ứ trệ tuần hoàn về tim phải, gây suy tim phải, gan to, giãn tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch chủ dưới. Chẩn đoán tương đối đơn giản qua siêu âm tim, các trường hợp nghi ngờ có thể chẩn đoán chính xác hơn bằng siêu âm tim qua thực quản.

Cũng nên lưu ý chỉ định MSCT có cản quang để loại trừ u trung thất, u phổi xâm lấn tim, bên cạnh đó để đánh giá hệ thống động mạch phổi, từ đó xem xét chỉ định can thiệp lấy phần thuyên tắc hoặc bóc nội mạc động mạch phổi 1 thì. Đặc biệt, việc tầm soát bằng bilan chẩn đoán ung thư luôn nên được chỉ định để loại trừ nguyên nhân di căn, đặc biệt là u ở tim phải. Một nguyên nhân khác cần phải được chẩn đoán phân biệt là huyết khối buồng tim phải, thường xảy ra trên bệnh nhân có rối loạn tăng đông (nguyên phát, thứ phát), hoặc bắt nguồn từ huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới. Tóm lại, khi đối diện một bệnh nhân có khối bất thường trong tim phải, nên có cái nhìn toàn diện và sử dụng tất cả các phương tiện thăm dò chẩn đoán cần thiết.

Bệnh nhân rút ống nội khí quản sau mổ 15 giờ, hiện đang điều trị phục hồi tại Khoa Phẫu thuật Tim mạch với kết quả khả quan.

Phẫu thuật là phương pháp chính điều trị u nhầy nhĩ phải. Phẫu thuật cấp cứu nên được đặt ra ngay khi phát hiện, lý do bởi nguy cơ tạo thuyên tắc và suy tim cấp… Những khối u kích thước nhỏ, cuống gọn, có thể lựa chọn phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn hoặc nội soi, thậm chí không cần ngưng tim. Tuy nhiên, với những trường hợp u lớn như thế này nên lựa chọn đường mổ hở rộng rãi để kiểm soát tốt u, tránh làm vỡ u, đồng thời hạn chế các rối loạn dẫn truyền và tổn thương van, tránh các biến chứng trong quá trình gây mê như tụt huyết áp, rối loạn nhịp. Quá trình phẫu thuật phải hết sức nhẹ nhàng, chỉ cần một bất cẩn nhỏ có thể để lại hậu quả và di chứng nặng nề cho bệnh nhân.

Nhìn chung, phẫu thuật tim hở điều trị u nhầy nhĩ phải tương đối nhẹ nhàng, ít biến chứng, hậu phẫu thuận lợi, thời gian nằm viện thấp. Tỉ lệ khỏi nếu được điều trị phẫu thuật là rất cao (>95%). Tuy nhiên trong 5 năm đầu sau phẫu thuật bệnh nhân vẫn nên định kỳ kiểm tra siêu âm tim mỗi 6 tháng để phát hiện tái phát sớm nếu có.

Qua đây, có thể thấy sự hiếm gặp của các u nhầy rất lớn trong tâm nhĩ phải. Chẩn đoán sớm khó thực hiện do triệu chứng lâm sàng không đặc hiệu và đến muộn. Chẩn đoán xác định không khó bởi sự phát triển đồng bộ của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện có. Điều trị cắt u bằng phẫu thuật nên được thực hiện sớm ngay khi phát hiện, và là giải pháp điều trị hiệu quả, tỷ lệ tái phát thấp.